Thị xã Kinh Môn (Hải Dương) là một vùng đất có nhiều dấu tích lịch sử và gắn liền với tên tuổi của nhiều danh nhân đất Việt. Nơi đây lưu giữ những giá trị văn hóa đặc sắc chỉ có ở vùng đất văn hiến xứ Đông. Kinh Môn nằm cách trung tâm thành phố Hải Dương khoảng 40km về phía Đông, tiếp giáp với tỉnh Quảng Ninh và thành phố Hải Phòng. Với địa hình bán sơn địa, thị xã Kinh Môn có dãy núi đất trong hệ thống núi vòng cung Đông Triều làm xương sống, cùng với những núi đá và sông ngòi (Hàn Mấu, Kinh Môn, Đá Vách, Kinh Thầy...)
Kinh Môn sở hữu một hệ thống hang động, công trình và kiến trúc nghệ thuật tôn giáo, tín ngưỡng cùng với những phong tục truyền thống mang giá trị về lịch sử, văn hóa và khoa học. Trong số đó, Di tích lịch sử và danh lam thắng cảnh quần thể An Phụ - Kính Chủ - Nhẫm Dương là điểm đến nổi bật. Quần thể này bao gồm Đền Cao, động Kính Chủ, chùa và hệ thống hang động ở núi Nhẫm Dương.
Đền Cao An Phụ và chùa Tường Vân
Đền An Phụ được xây dựng từ thế kỷ XIII và đã trải qua nhiều giai đoạn trùng tu và bảo tồn. Đến thời kỳ Hoàng Định (1600-1619), triều đình nhà Hậu Lê đã trích công quỹ để sư Nam Nhạc tu bổ đền. Năm Gia Long 16 (1817), ông Nguyễn Văn Tài làm quan chức Hữu quân lệ úy, khâm sai Kinh Môn phủ xây thêm hai nhà giải vũ. Sau đó, đền tiếp tục được trùng tu vào năm Thánh Thái thứ 15 (1903). Kiến trúc của đền An Phụ theo kiểu kiến trúc tiền nhất hậu đinh, gồm nhà tiền tế, trung từ và hậu cung. Trong gian tiền tế có nhiều hệ thống hoành phi câu đối nói về công tích của An Sinh Vương Trần Liễu, mảnh đất Kinh Môn An Phụ, tình cảm sâu nặng gia đình... Đặc biệt, trong hậu cung có thờ tượng ngài và hai cháu nội của Hưng Đạo Đại vương Trần Quốc Tuấn, đó là Đệ Nhất Vương Cô và Đệ Nhị Vương Cô.
Ngôi đền nằm trên dãy An Phụ với độ cao 246m so với mặt nước biển
Động Kính Chủ
Bên bờ sông Kinh Thầy thơ mộng, trên sườn dãy núi Kinh Môn, động Kính Chủ (hay còn gọi là động Dương Nham) nằm phía trên địa phận phường Phạm Thái, là một danh lam thắng cảnh nổi tiếng. Động Kính Chủ tự hào lưu giữ chiến tích vẻ vang của quân và dân nhà Trần. Với một bên là núi non hiểm trở và một bên là bến Đầu Chủ, đây là một địa điểm giao thông thuận tiện trên đường thủy, chỉ cách chiến trường Bạch Đằng Giang hơn 30km. Sách Đại Nam nhất thống chí đã ghi lại: "Núi Dương Nham cách huyện Giáp Sơn 6 dặm về phía bắc, tiếp giáp với núi Yên Phụ, cao 160 trượng. Vua Trần Nhân Tông (1278-1293) nhà Trần đã đặt trại quân trên núi này để chống lại quân Nguyên."
Động Kính Chủ - Nam Thiên Đệ lục Động
Hệ thống núi Nhẫm Dương – Chùa Nhẫm Dương - Trung tâm của Thiền phái Tào Động
Từ phường Phạm Thái, đi khoảng 12km đến phường Duy Tân, nơi có hệ thống núi Nhẫm Dương với nhiều hang động lớn nhỏ và nhiều hiện vật khảo cổ đặc biệt. Chỉ trong phường Duy Tân, có tới 3 ngôi chùa thời Trần, bao gồm chùa Nhẫm Dương (còn gọi là Thánh Quang tự), chùa Châu Xá (Hoa Nghiêm tự) và chùa Xanh (Thiên Quang tự).
Trong số đó, chùa Nhẫm Dương (hay còn được gọi là Thánh Quang tự) được xây dựng từ thời Trần và đã được tôn tạo và phát triển trong các thời kỳ Lê và Nguyễn. Chùa Nhẫm Dương từng là trung tâm Phật giáo quan trọng từ thời Trần và thế kỷ XVII-XVIII.
Chùa Nhẫn Dương
